تفاوت مسیحیت در امپراتوری‌های روم شرقی (بیزانس) و روم غربی چیست؟

تفاوت مسیحیت در امپراتوری‌های روم شرقی (بیزانس) و روم غربی چیست؟

مسیحیت در امپراتوری روم شرقی و غربی در طول زمان به‌طور قابل‌توجهی از هم جدا شدند که منجر به سنت‌ها و کارهای جداگانه آن‌ها شد.

در اینجا چند تفاوت کلیدی را بیان می‌کنیم:

مرجع سیاسی و کلیسایی:

• در امپراتوری روم شرقی که به امپراتوری بیزانس نیز معروف است، پیوند نزدیکی بین امپراتوری و کلیسای امپراتوری وجود داشت. امپراتور در جایگاه نماینده‌ی خدا بر روی زمین شناخته می‌شد و نقش اصلی را در کارهای کلیسا ایفا می‌کرد.
• در مقابل، امپراتوری روم غربی هویت جدیدی را ایجاد کرد که بیشتر به کلیسای لاتین گره خورده بود و اسقف‌های محلی با فروپاشی دولت مدنی، به‌عنوان رهبران مدنی و روحانی ظاهر شدند.

سنت و اعمال دینی:

• شرق، ارتدکس را اجرا می‌کرد و از به رسمیت شناختن پاپ روم، به‌عنوان رئیس عالی کلیسای مسیحی خودداری می‌کرد. اقتدار به «پاتریارک» قسطنطنیه که توسط امپراتور منصوب می‌شد، داده می‌شد.
• غرب تحت سلطه مسیحیت لاتین بود. پاپ در رم را به‌عنوان رئیس روحانی کلیسای مسیحی به رسمیت می‌شناختند.

تفاوت‌های کلامی:

• مناقشه Filioque، جایی‌که کلیسای غربی بدون مشورت با کلیسای شرقی «و از پسر» را به اعتقادنامه نیقیه اضافه کرد، یک اختلاف الهیاتی مهم بود.
• تفاوت‌های دیگر شامل استفاده از   نان فطیر در مراسم عشای ربانی و اجرای مجرد نگه‌داشتن روحانیون در غرب بود؛ (روحانیون در آن‌جا اجازه‌ی ازدواج نداشتند.) که مورد انزجار کلیساهای شرقی قرار گرفتند.

جنبه‌های حقوقی و فرهنگی:

• امپراتوری شرقی به اجرای قانون روم که توسط ژوستینیانوس تدوین‌شده بود، ادامه داد که بر چارچوب حقوقی و فرهنگی آن تأثیر گذاشت.
• امپراتوری غربی، با این حال، با ترکیبی از فرهنگ روم، کلیسای مسیحی و سنت‌های (میترایی-ایرانی) شکل گرفت، که منجر به یک تکامل فرهنگی متفاوت شد.

این تفاوت‌ها درنهایت به شکاف شرقی-غربی و توسعه دو شاخه متمایز مسیحیت کمک کرد: ارتدکس شرقی و کاتولیک رومی. این انشقاق نه تنها در نتیجه اختلافات مذهبی، بلکه بازتاب عوامل سیاسی، فرهنگی و جغرافیایی بود که بر دو منطقه تأثیر متفاوتی گذاشته بود.

ریشه‌های مسیحیت در هر کدام از این امپراتوری‌ها از کجا می‌آمد؟

ریشه های مسیحیت در هر دو امپراتوری روم شرقی و غربی با تاریخ و سیاست آن در زمان درهم‌آمیخته است. در اینجا یک بررسی اجمالی انجام خواهیم داد:

• امپراتوری روم شرقی: مسیحیت در امپراتوری روم شرقی که به امپراتوری بیزانس نیز معروف است، به طور قابل توجهی تحت تأثیر شهر قسطنطنیه (استانبول امروزی) قرار گرفت. این دین قبلاً قبل از امپراتور کنستانتین برقرار شده بود و بت پرستی در کنار مسیحیت تا قرن چهارم ادامه داشت. امپراتوری روم شرقی شاهد روند مسیحی شدن تدریجی بود که امپراتور ژوستینیان اول (527-565) نقشی اساسی در ترویج مسیحیت از طریق قوانین امپراتوری ایفا کرد.
• امپراتوری روم غربی: در امپراتوری روم غربی، مسیحیت از سنت های یهودی در قرن اول پس از میلاد، در ابتدا به عنوان یک فرقه کوچک که وعده نجات شخصی پس از مرگ را می داد، توسعه یافت. در سراسر جهان روم، نه فقط در جوامع یهودی، بلکه در میان غیریهودیان، علیرغم عدم حمایت قانونی رسمی، گسترش یافت. این دین گاه‌به‌گاه با آزار و اذیت روبرو می‌شد تا این‌که فرمان میلان در سال 313 پس از میلاد که توسط امپراتور کنستانتین صادر شد، به مسیحیت وضعیت قانونی اعطا کرد.

با گذشت زمان، مسیحیت دین غالب شد و توسط امپراتور تئودوسیوس در سال 380 میلادی به عنوان دین رسمی دولتی اعلام شد. هر دو امپراتوری به گسترش و استقرار مسیحیت کمک کردند، امپراتوری روم شرقی بر توسعه مسیحیت ارتدوکس شرقی و امپراتوری روم غربی در شکل گیری مسیحیت غربی تأثیر گذاشت. تقسیم امپراتوری روم همچنین منجر به اختلافات متمایز الهیاتی و مذهبی بین کلیساهای شرقی و غربی شد که در نهایت به شکاف بزرگ در سال 1054 میلادی کمک کرد.

شکاف شرقی-غربی چه بود؟

شکاف شرقی-غربی، رویدادی که باعث جدایی نهایی بین کلیساهای مسیحی شرقی (به رهبری پدرسالار قسطنطنیه، میشائیل سرولاریوس) و کلیسای غربی (به رهبری پاپ لئو نهم) شد.

تکفیر متقابل پاپ و پدرسالار در سال 1054 به نقطه عطفی در تاریخ کلیسا تبدیل شد.

انشقاق شرقی–غربی که همچنین بانام «شکاف بزرگ» نیز شناخته می‌شود، رویدادی بود که به جدایی نهایی بین کلیساهای مسیحی شرقی، به‌رهبری «پدرسالار قسطنطنیه» و «کلیسای غربی به رهبری پاپ در رم» انجامید.

این انشقاق در سال 1054 رخ داد و شامل یک‌سری اختلافات کلیسایی و اختلافات کلامی بود؛ موضوعات کلیدی شامل بند Filioque در اعتقادنامه نیقیه، استفاده از نان مخمر یا فطیر در مراسم عشای ربانی و اقتدار پاپ بود.

امپراتوری روم شرقی که بیشتر امپراتوری بیزانس نامیده می‌شود، ادامه امپراتوری روم شرقی در اواخر دوران باستان و قرون وسطی بود؛ زمانی که پایتخت آن قسطنطنیه (استانبول امروزی) بود. این امپراتوری از تجزیه و سقوط امپراتوری روم غربی در قرن پنجم پس از میلاد جان سالم به در برد و هزار سال دیگر به حیات خود ادامه داد تا اینکه در سال 1453 به‌دست ترکان عثمانی افتاد و با چندین نسل‌کشی که ترکان انجام دادند کاملاً نابود شد.!

امپراتوری روم غربی شامل استان‌های غربی امپراتوری روم در زمانی بود که امپراتوری به دو واحد اداری بخش می‌شد و امپراتوری روم شرقی (یا امپراتوری بیزانس) شامل استان‌های شرقی بود. امپراتوری روم غربی در قرن پنجم فرو پاشید و قلمرو آن به تدریج توسط قبایل مختلف ژرمنی و گروه‌های دیگر تصرف شد. تقسیم امپراتوری روم به شرق و غرب عامل مهمی در تفاوت‌های فرهنگی و مذهبی بود که منجر به انشعاب شرق و غرب شد.

کلیسا و فرهنگ یونان چقدر در شکل‌گیری مسیحیت روم شرقی، نقش داشته است؟

کلیسا و فرهنگ یونان نقش بسزایی در شکل‌گیری مسیحیت روم شرقی داشت که از چند جنبه مشهود است:

• زبان و عبادت: زبان یونانی زبان غالب در امپراتوری روم شرقی بود و به زبان نوشته‌های الهیاتی، مذهبی و تشریفاتی کلیسای اولیه تبدیل شد. این میراث زبانی مشترک، سنگ محک فرهنگی کلیدی در میان جوامع مسیحی در شرق بود.
• تفاوت‌های الهیاتی: اختلافات الهیاتی بین شرق یونان و غرب لاتین؛ مانند راهپیمایی روح‌القدس و نوع نان مورد استفاده در عشای ربانی، به اختلافات کلیسایی فزاینده‌ای که منجر به انشقاق شرقی-غربی شد، کمک کرد.
• ساختار کلیسایی: کلیساهای شرقی، ساختارهای کلیسایی متمایزی را ایجاد کردند که پدرسالار قسطنطنیه و سایر ایلخانان شرقی دارای اقتدار قابل توجهی بودند. مفهوم پنتارکی (با پنج پدرسالار)، ریشه در سنت شرقی داشت و پدرسالار روم (پاپ) «نخستین در میان برابران» اما بدون صلاحیت جهانی بر سایرین تلقی می‌شد.
• شکاف بزرگ 1054: نقطه اوج این اختلافات، انشعابات بزرگ 1054 بود که نشان‌دهنده‌ی انشعاب رسمی بین کلیساهای ارتدکس در شرق و کلیسای کاتولیک رومی در غرب بود. این انشقاق تحت‌تأثیر تفاوت‌های فرهنگی، الهیاتی، سیاسی و قضایی بود و ادعای پاپ روم مبنی بر اقتدار جهانی موضوع اصلی بود.
• هویت فرهنگی: هویت فرهنگی امپراتوری روم شرقی (بیزانس)، به‌شدت تحت‌تأثیر فرهنگ یونانی، در شکل‌گیری هویت متمایز مسیحیت شرقی نقش داشته است و درنهایت به سنت ارتدکس شرقی، از جمله کلیساهای ارتدکس یونان و روسیه تبدیل شد.

به‌طورکلی، کلیسا و فرهنگ یونانی بخش جدانشدنی گسترش مسیحیت روم شرقی بودند و بر الهیات، اعمال مذهبی، حکومت کلیسایی و بیان فرهنگی آن تأثیر گذاشتند که تأثیری ماندگار بر سنت ارتدکس شرقی بوده‌ است.

______________________

سرچشمه‌های پژوهش

Eastern vs Western Roman Empire Compared | World History.

https://worldhistory.us/ancient-history/eastern-vs-western-roman-empire-compared.php.

East-West Schism | Summary, History, & Effects | Britannica.

https://www.britannica.com/event/East-West-Schism-1054.

Christianity - Eastern, Western, Theology | Britannica.

https://www.britannica.com/topic/Christianity/Church-and-state-in-Eastern-and-Western-theology.

Differences Between Eastern and Western Roman Empire.

https://questionscity.com/eastern-and-western-roman-empire/.

East–West Schism - Wikipedia.

https://en.wikipedia.org/wiki/East%E2%80%93West_Schism.

East-West Schism | Summary, History, & Effects | Britannica.

https://www.britannica.com/event/East-West-Schism-1054.

Western Roman Empire - Wikipedia.

https://en.wikipedia.org/wiki/Western_Roman_Empire.

Eastern vs Western Roman Empire Compared | World History.

https://worldhistory.us/ancient-history/eastern-vs-western-roman-empire-compared.php.

Eastern And Western: 3 Reasons Why The Roman Empire Split.

https://thehistoryace.com/eastern-and-western-3-reasons-why-the-roman-empire-split/.

East-West Schism - Simple English Wikipedia, the free encyclopedia.

https://simple.wikipedia.org/wiki/East-West_Schism.

East–West Schism | Map and Timeline.

https://history-maps.com/story/History-of-Christianity/event/East-West-Schism.

Differences Between Eastern and Western Roman Empire.

https://questionscity.com/eastern-and-western-roman-empire/.

http://www.oxforddictionaries.com/.

Languages and Cultures of Eastern Christianity: Greek.

https://books.google.com/books/about/Languages_and_Cultures_of_Eastern_Christ.html?id=kAskDwAAQBAJ.

East–West Schism - Wikipedia.

https://en.wikipedia.org/wiki/East%E2%80%93West_Schism.

The Great Schism of 1054 and the Split of Christianity - Learn Religions.

https://www.learnreligions.com/the-great-schism-of-1054-4691893.

Eastern Orthodoxy - Byzantine, Schism, Reformation | Britannica.

https://www.britannica.com/topic/Eastern-Orthodoxy/History.